گفتن مهمان ِیوسف علیه السلام، که: آیینه آوردمت که تا هر باری

که در وی نگری ، روی خوب خویش را ببینی، مرا یاد کنی

قلب پاک آیینه‏ انعکاس نور الهى است

حَبَّه: دانه، ودراین جا منظور چیزی کوچک است.

کان: معدن، و در اینجا خرمن مقصود است.

عُمّان: به تخفیف میم است و در شعر فارسى بیشتر به تشدید میم آمده و مقصود دریاى عمان است، ومثالی است برای پهناوری و وسعت. بحر عمان یا دریاى عمان دریایى است در امتداد اقیانوس هند و از راه تنگه هرمز به خلیج فارس مى‏پیوندد. قسمت شمالى آن دریا را که میان ایران و عمان واقع است، دریاى عمان نامند.

زیره به کرمان بردن: مثلى است و مورد استعمال آن چیزى را به جایى بردن که در آن جا بهایى چند ندارد، نظیر: بردن خرما به هَجَر، چراغ پیش آفتاب نهادن، کاسه به چین، آبگینه به حلب بردن، و مانند آن.

تخم و انبار: استعارت از کالا و مخزن است.

نور سینه: نور دل، نهایت روشن.

شمع آسمان: فروزنده‏ى آسمان، روشنى بخش آسمان:

          چه پرتو است که نور چراغ صبح دهد             چه شعله است که در شمع آسمان گیرد

حافظ

مشتغل: آن چه کسى را مشغول دارد.

 ( 3205) یوسف گفت ارمغان را بیاور مهمان با حالت خجلت و شرم.( 3206) گفت من هر چه جستجو کردم ارمغانى بنظرم نیامد.( 3207) زیرا حبه‏اى را در پیش معدن و کان بردن و قطره‏اى را بدریاى عمان انداختن سزاوار نبود.( 3208) اگر من دل و جان پیش مى‏آوردم مثل آن بود که زیره بکرمان برده‏ام‏.( 3209) من هر چه فکر کردم هر چه بیاورم بهتر از آن در اینجا هست و جز حسن تو چیزى بى‏نظیر در عالم وجود ندارد.( 3210) و بهتر دیدم که آئینه بیاورم تا تو در آن نگریسته و بهتر از آن را نیابى.( 3211) آینه آوردم تا تو چون خورشید شمع آسمان هستى چهره قشنگ خود را در آن ببینى‏ .( 3212) اى نور جهان و جهانیان آینه آوردم تا تو در آن نگریسته مرا یاد کنى.( 3213) از بغل خود آئینه را بیرون آورده تقدیم نمود آرى آینه مشغول کننده خوبان است.

اگر دل و جان خود را پیش کش مجلس تو کنم، همچون بردن زیره به کرمان است چه این دل و جان را در محضر تو بهایى نیست. در خزانه تو هر چیز فراوان یافت مى‏شود جز زیبایى تو که همتا ندارد، بدین جهت آینه را ارمغان آوردم تا هم تو به خود نظر افکنى. ای یوسف من وای ماه کنعان! هرچه دردنیا هست، تو نظیر آن را داری، وتنها حسن تو بی نظیر است که از جای دیگر نمی توان آورد.